Hoe praat je over hoe het met je gaat?

In je eentje is het soms lastig om erachter te komen wat je precies voelt en hoe dat komt. Ook kan je in je hoofd dingen groter maken dan ze zijn. Praten over je gevoelens helpt om er van een afstandje naar te kijken, zodat je jezelf beter leert begrijpen. Het kan ervoor zorgen dat je een deel van de stress of spanning loslaat en ruimte maakt voor oplossingen.

Als jij praat over hoe jij je voelt, kunnen anderen je steunen. Veel mensen willen je graag helpen, maar dat kan alleen als ze weten wat er aan de hand is. Je geeft ze de kans door te praten. Misschien merk je wel dat je niet de enige bent die ergens mee zit. En zo versterken jullie samen jullie band.

Praten laat zien dat je om jezelf geeft. Het is een stap naar sterker en zelfverzekerder worden.

Je hoeft echt niet over alles te praten, maar het kan wel helpen. Als je vaak gestrest, somber of angstig bent, is het goed om je gevoelens te delen. Het kan ook tijd zijn om te praten als je slecht slaapt, nergens van geniet, weinig energie hebt of veel piekert. Zelfs als je niet precies weet wat je voelt, kan praten helpen om daar meer duidelijkheid in te krijgen.

Veel mensen vinden praten over hun gevoelens lastig. Dat zijn verschillende redenen voor, zoals:

• Angst voor hoe anderen reageren. Je kan bang zijn dat anderen je niet serieus nemen of je gevoel wegwuiven (“Het komt wel goed”). Of dat ze voortaan anders naar je kijken.

• Het kan lastig zijn om je gevoelens uit te leggen als je ze zelf niet helemaal begrijpt.

• Je achtergrond. Misschien is het in jouw omgeving niet normaal om te praten over je gevoelens. Of misschien heb je geleerd dat zwak is om je gevoelens te laten zien, dat je je eigen problemen moet oplossen of dat jongens niet huilen.

• Schaamte kan je tegenhouden, bijvoorbeeld als je denkt dat je de enige bent die zich zo voelt of dat je je aanstelt.

• Schuldgevoel kan je tegenhouden, bijvoorbeeld als je bang bent anderen te belasten of te verraden. Bijvoorbeeld als iemand jou iets heeft aangedaan. Lees hier meer over bij je grenzen aangeven.

• Sociale druk: je wil misschien laten zien dat je alles onder controle hebt, vooral op sociale media.

Je kan praten met iemand die je vertrouwt. Dit kan een vriend of familielid zijn, maar ook een natuurlijke mentor zoals een buurvrouw, tante, sportcoach, docent of mentor op school. Soms is het makkelijker om met iemand te praten die wat verder van je af staat.

Misschien denk je erover om AI, zoals ChatGPT, te gebruiken. Dat kan, maar wees dan wel voorzichtig. AI kan verkeerd advies geven en je gesprek is niet privé. Benieuwd naar alle voor- en nadelen? In de vraag hieronder lees je meer over praten met AI.

Als je graag anoniem blijft, kan je ook terecht bij onze hulplijn. De mensen die je daar spreekt, zijn speciaal opgeleid om je te helpen. En je gesprek is wél privé.

Dat kan, maar er zitten voor- en nadelen aan. Ons advies: wees er voorzichtig mee en gebruik het alleen als extra hulpmiddel. Niet als vervanging van sociaal contact. 

Voor- en nadelen van AI

Praten met AI heeft een paar voordelen. AI is altijd bereikbaar, reageert snel en oordeelt niet. Het kan helpen je gedachten op een rij te zetten. En soms stelt het goede vragen of geeft het advies waar je iets aan hebt. Dat kan fijn voelen, zeker als je het lastig vindt om met iemand te praten. Of als je het idee hebt dat je anderen tot last bent.

Maar er zijn ook nadelen. Het belangrijkste is: AI denkt niet zelf na, maar voorspelt wat een goed antwoord lijkt. Het is een computerprogramma dat patronen in taal herkent. En geeft antwoorden op basis van hoe groot de kans is dat bepaalde woorden bij elkaar horen. AI bedenkt dus niet wat de beste manier is om jou te helpen. Daarom is het belangrijk om voorzichtig te zijn. 

Dit zijn de risico’s als je met AI chatbots over je gevoelens praat:

• De invloed van AI op je mentale gezondheid is nog onduidelijk. Onderzoekers weten nog niet of praten met AI op de lange termijn helpt om je beter te voelen, of dat je je er juist slechter door gaat voelen.

• Je krijgt niet altijd goede antwoorden. AI is geen psycholoog. Het haalt informatie van internet, zonder verschil te maken tussen wat klopt en wat niet. Daardoor kan het fouten maken of zelfs dingen verzinnen. Het advies kan daardoor niet kloppen, en verwarrend of zelfs schadelijk zijn.

• Wat je deelt, is niet privé. Wat je vertelt, wordt opgeslagen door grote technologiebedrijven. Niemand weet precies wat er met die gegevens gebeurt. Dat maakt het een onveilige plek voor jouw persoonlijke gevoelens of geheimen.

• AI praat vaak met je mee. Maar soms heb je juist iemand nodig die tegen je ingaat, zodat je anders naar iets kan kijken. AI doet dat niet, waardoor je in dezelfde (negatieve) gedachten kan blijven hangen.

• Soms vervangt het echt contact. Als je vaak met een chatbot praat, ga je misschien minder snel naar mensen toe. Bijvoorbeeld omdat je denkt dat je het al hebt besproken. Of bang bent dat je iemand tot last bent. Ook werkt het praten met AI soms verslavend, waardoor je daar veel tijd aan kwijt bent. Daardoor heb je minder tijd voor sociale contacten.

• Je kan je er eenzaam door voelen. Als je alleen met AI praat, denk je misschien dat jij de enige bent die zich zo voelt. Door met andere mensen te praten, ontdek je meestal dat dat niet zo is. En dat kan enorm opluchten. 

Hieronder vind je tips als je AI gebruikt om te praten over gevoelens.

Het kan soms gebeuren dat iemand anders reageert dan je hoopt. Bijvoorbeeld omdat ze zeggen: “Het valt wel mee”, of ze weten niet goed wat ze moeten zeggen. Dat kan moeilijk zijn, omdat jij je kwetsbaar hebt opgesteld. Maar het is belangrijk om te weten dat jij juist heel dapper bent geweest. Hun reactie zegt niets over jou, maar laat zien dat zij het moeilijk vinden om een open gesprek te hebben.

Niet iedereen luistert op dezelfde manier. Sommige mensen bedoelen het goed, maar geven niet altijd de steun die je zoekt.

• Fixers willen graag helpen door direct met oplossingen te komen, terwijl jij misschien gewoon even je verhaal kwijt wilt.

• Claimers leven mee, maar trekken het gesprek naar zichzelf toe, waardoor jij weinig ruimte krijgt.

• Prekers vertellen wat je zou moeten doen, zonder altijd echt naar je gevoelens te luisteren.

• Wegwuivers proberen positief te blijven en zeggen dingen als “Het komt goed”, maar daardoor voel je je soms niet serieus genomen.

Bijna iedereen herkent zichzelf in een van deze types, en dat is niet erg. Maar als je merkt dat iemand niet de steun biedt die je nodig hebt, probeer dan met iemand anders te praten.

Na een verkeerde reactie kan het extra spannend zijn om het nog eens te proberen. Toch is het belangrijk om dat te doen. Want de meeste mensen reageren begripvol en geven je steun. Misschien kan je online beginnen, hier in onze community . Of bellen of chatten met onze vrijwilligers.

De een voelt zich na een gesprek direct opgelucht, de ander voelt zich juist minder goed. Dat kan komen omdat je je emoties tijdens het gesprek hebt toegelaten. En het kost wat tijd om die te verwerken. Vergelijk het met spierpijn na het sporten. Even moeilijk, maar je wordt er sterker van. Je zwaarder voelen na het praten is oké en hoort erbij. Geef jezelf de tijd om het gesprek te laten zakken, en doe daarna iets waarvan jij ontspant.

Meestal is praten over je gevoelens gewoon goed. Maar soms kan het ook lastiger maken om verder te komen.

• Als je steeds over hetzelfde praat zonder verder te komen, kan je je machteloos gaan voelen. Het gesprek draait dan vooral om negatieve gevoelens, zonder dat je samen naar oplossingen zoekt.

• Je kan het gevoel krijgen dat je probleem een vast onderdeel van jou is. Waardoor je deze problemen moeilijker kan loslaten en vooruit kan gaan.

• Voor de ander kan het zwaar worden als je vaak over hetzelfde praat. Ze willen je helpen, maar kunnen zich ook machteloos voelen. Een goed gesprek geeft zowel steun als ruimte om vooruit te kijken.

• Niet iedereen hoeft alles te weten. Sommige mensen begrijpen het misschien niet goed of reageren niet fijn. Denk daarom na met wie je je gevoelens deelt.